LXIII Legislatura

 
CONSULTA PREVIA, LIBRE E INFORMADA

A LOS PUEBLOS Y COMUNIDADES INDÍGENAS Y AFROMEXICANAS
DEL ESTADO DE GUERRERO EN

MATERIA ELECTORAL 2023
https://congresogro.gob.mx/63/inicio/wp-content/uploads/2023/05/manos-160x160.png

DIÁLOGOS CONSULTIVOS 2023 DE LA CONSULTA PREVIA, LIBRE E INFORMADA

a los Pueblos y Comunidades Indígenas y Afromexicanas del Estado de Guerrero en Materia Electoral
https://congresogro.gob.mx/63/inicio/wp-content/uploads/2023/05/cua_op.png
https://congresogro.gob.mx/63/inicio/wp-content/uploads/2023/05/cua_inf.png
AUDIO EXPLICATIVO DE LOS CUADERNILLOS INFORMATIVO Y DE OPINIÓN
ESPAÑOL
ÑOMNDAA
NÁHUATL
ME'PHAA
TU'UN SAVI

EXPLICACIÓN DEL CONTENIDO DE LA REFORMA EN MATERIA ELECTORAL

Español

Texto de la iniciativa

¿Qué pasa antes de la reforma que se propone?

¿Qué propone la reforma y en qué te impacta?

PROPUESTA:

En los Municipios del Estado de Guerrero donde la población indígena o afromexicana es del 40% o más, los Partidos Políticos, en las elecciones de Diputadas y Diputados, Presidencias Municipales, Sindicaturas y Regidurías, podrían registrar a las personas que ellos decidan o quieren de acuerdo a sus estatutos, SIN TOMAR EN CUENTA si son o no indígenas o afromexicanos.

Cuando la población indígena o afromexicana sea del 40% o más, en al menos la mitad de los Distritos y Municipios del Estado de Guerrero, los Partidos Políticos están OBLIGADOS a registrar al menos la mitad de candidatas y candidatos indígenas y afromexicanas, en las elecciones de Diputadas y Diputados, y el 50% de Ayuntamientos incluyendo el registro de la mitad de sus integrantes: Presidencias Municipales, Sindicaturas y Regidurías, respetando que la mitad sean mujeres y la mitad sean hombres.

Artículo 13 Bis. Los partidos políticos deberán postular fórmulas de candidaturas a diputadas o diputados de mayoría relativa de origen indígena o afromexicana en, por lo menos, la mitad de los distritos en los que la población indígena o afromexicana sea igual o mayor al 40% del total de la población del distrito conforme al último censo de población del lnstituto Nacional de Estadística y Geografía.

Antes el registro de las candidaturas indígenas o afromexicanas quedaba a decisión de los partidos políticos.

Ahora se establece:
1. El Instituto Electoral y de

Participación Ciudadana (IEPC) con los datos del Inegi, está obligado a decir qué distritos tienen el 40% o más de población indígena o afromexicana.

2. Los partidos políticos, en, por lo menos, la mitad de los distritos con población indígena o afromexicana del 40% o más, están obligados a inscribir, proponer o registrar, fórmulas de candidatas y candidatos de origen indígena y afromexicana.

Para el registro de las fórmulas de diputado de origen indígena o afromexicana, el partido político o coalición deberá presentar elementos con los que acrediten una autoadscripción calificada basada en constancias con elementos objetivos que demuestren la pertenencia al mismo y el vínculo que el candidato tiene con su comunidad, a través de:

El Partido Político para probar que la persona a la que se va a registrar, inscribir o anotar como candidata o candidato, es de origen indígena o afromexicana, es suficiente con que ella así lo diga o manifieste.

Presentar documentos de la autoridad encargada (municipal y/o comunitaria) de preferencia la reconocida por la misma comunidad, en la que se diga si es de origen indígena y/o a trabajado a favor de la comunidad y/o a trabajado por mantener sus instituciones (usos y costumbres).

El Partido Político, para probar que la persona a la que se va a registrar, inscribir o anotar como candidata o candidato, es de origen indígena y afromexicana, tiene que presentar algunas de las siguientes:

Haber prestado en algún momento servicios comunitarios, o desempeñado cargos tradicionales en la comunidad, población o distrito por el que pretenda ser postulado.

Constancia de haber prestado servicio o haber ejercido cargo en la comunidad que pertenezca al distrito al que se postula.

Participar en reuniones de trabajo, tendientes a mejorar dichas instituciones o para resolver los conflictos que se presenten en torno a ellas, dentro la población, comunidad o distrito indígena o afromexicano por el que pretenda ser postulado.

Haber participado activamente en beneficio de las instituciones u organizaciones representativas de la comunidad, en la solución de conflictos que se hayan presentado en su entorno cultural.

Ser representante de alguna comunidad o asociación indígena o afromexicano que tenga como finalidad mejorar o conservar sus instituciones.

Haber participado activamente en beneficio de las instituciones u organizaciones representativas de la comunidad, en la solución de conflictos que se hayan presentado en su entorno cultural.

O en su caso, presentar constancia expedida por autoridad debidamente facultada para calificar la auto- adscripción de la candidata o candidato como integrante de alguna población indígena o afromexicana. De manera enunciativa más no limitativa, se menciona al lnstituto Nacional de los Pueblos lndígenas, la Secretaría de Asuntos lndígenas y Afromexicanos, a los Ayuntamientos que tengan reglamentado esta materia, Comisarios Municipales, Consejo de Ancianos, Consejo de Principales, Comisariado Ejidal o de Bienes Comunales.

Presentar constancia a través de una autoridad gubernamental, Consejo de Ancianos, principales Comisarios, Comisariado Ejidal o de Bienes Comunales.

Artículo 272 Bis. Los municipios que conforme al último censo de población del lnstituto Nacional de Estadística y Geografía (lNEGl), cuenten con población indígena o afromexicana que sea igual o mayor al 40%, los partidos políticos deberán postular, en por lo menos la mitad de esos municipios, el 50% de candidatas o candidatos de origen indígena o afromexicana en planilla de Presidente, Síndico o Síndicos, así como en la lista de regidores, para integrar los ayuntamientos, observando la paridad de género en la postulación.

Antes el registro de las candidaturas indígenas o afromexicanas quedaba a decisión de los partidos políticos.

Ahora se establece:
1. El Instituto Electoral y de

Participación Ciudadana (IEPC) con los datos del Inegi, está obligado a decir qué municipios tienen el 40% o más de población indígena o afromexicana.

2. Los partidos políticos, en, por lo menos, la mitad de los municipios y en la mitad de sus integrantes de Ayuntamiento con población indígena o afromexicana del 40% o más, están obligados a inscribir, proponer o registrar, candidatas y candidatos de origen indígena y afromexicana.

Para el registro de candidatos de origen indígena o afromexicana, el partido político o coalición deberá presentar elementos con los que acredite una auto- adscripción calificada basada en constancias con elementos objetivos que demuestren la pertenencia al mismo y el vínculo que el candidato tiene con su comunidad, a través de:

Haber prestado en algún momento servicios comunitarios o desempeñado cargos tradicionales en la comunidad, población o municipio por el que pretenda ser postulado.

El Partido Político para probar que la persona a la que se va a registrar, inscribir o anotar como candidata o candidato, es de origen indígena o afromexicana, es suficiente con que ella así lo diga o manifieste.

Presentar documentos de la autoridad encargada (municipal y/o comunitaria) de preferencia la reconocida por la misma comunidad, en la que se diga si es de origen indígena y/o a trabajado a favor de la comunidad y/o a trabajado por mantener sus instituciones (usos y costumbres).

El Partido Político, para probar que la persona a la que se va a registrar, inscribir o anotar como candidata o candidato, es de origen indígena y afromexicana, tiene que presentar algunas de las siguientes:

Constancia de haber prestado servicio o haber ejercido cargo en la comunidad que pertenezca al municipio al que se postula.

Participar en reuniones de trabajo, tendientes a mejorar dichas instituciones o para resolver los conflictos que se presenten en torno a ellas, dentro de la población, comunidad o municipio indigena o afromexicano por el que pretenda ser postulado.

Haber participado activamente en beneficio de las instituciones u organizaciones representativas de la comunidad, en la solución de conflictos que se hayan presentado en su entorno cultural.

Ser representante de alguna comunidad o asociación indígena o afromexicano que tenga como finalidad mejorar o conservar sus instituciones.

Haber participado activamente en beneficio de las instituciones u organizaciones representativas de la comunidad, en la solución de conflictos que se hayan presentado en su entorno cultural.

O en su caso, presentar constancia expedida por autoridad debidamente facultada para calificar la auto- adscripción de la candidata o candidato como integrante de alguna población indigena o afromexicana. De manera enunciativa más no limitativa, se menciona al lnstituto

Nacional de los Pueblos lndígenas, la Secretaría de Asuntos lndígenas y Afromexicanos, a los Ayuntamientos que tengan reglamentado esta materia, Comisarios Municipales, Consejo de Ancianos, Consejo de Principales, Comisariado Ejidal o de Bienes Comunales.

Presentar constancia a través de una autoridad gubernamental, Consejo de Ancianos, principales Comisarios, Comisariado Ejidal o de Bienes Comunales.

El Consejo General del lnstituto Electoral solicitará al lnstituto Nacional de Estadística y Geografía (lNEGl), la información e insumos necesarios para el cumplimiento de lo establecido en el presente artículo.

El Instituto Electoral y de Participación Ciudadana (IEPC) no está obligado a solicitar información al INEGI.

Se obliga al IEPC a solicitar al INEGI, toda la información que se trate de los Pueblos y Comunidades Indígenas y Afromexicanas para poder saber y decir cuáles son los distritos y municipios con 40% o más de población indígena y afromexicana.

Tu'Un Savi

Texto de la iniciativa

¿Qué pasa antes de la reforma que se propone?

¿Qué propone la reforma y en qué te impacta?

NÈ KÚNÍ SÀÀ RÀ:

Sàà kúu municipio nè ndóndiá tìxìn Ñuu Kuàtyì míi yóó o ndéè yàtìn 40% o ndè ni yá’à kà Tè Sávì, tè ndá’vì kuu o tè tùún ni, sà kúu partido político, ná yóó elección tè nà kàxìn rà diputado, presidente mpal., sindicatura o regiduría ni; ndè yáá kà tè yívì’ sà káñá rà kívì’ sù, VÁSÀ TYU’UN XÀÀ RÀ nà tè ndá’vì kùù, tè sávì o tè tùún nduu rà.

Ná yàtìn 40% o ndè ni yá’a ka kúu tè ndá’vì kuu o tè tùún ndée tìxìn Distritos o municipio ndóndiá Ñuu Kuàtyì ní, sàkúu partidos políticos XI’ÌN NE NDÈÉ tè sà káñá rà yàtìn iin tá’ví sava tè kù ndùù candidatos (ñà’á o tiáà) tè sávì, tè ndá’vi kuu o tè tùún ná koo elecciones te nà kàxìn tè kù ndùù diputados (ñà’á o tiáà),

tè sàkán sàa tù rà xì’ìn tè kuìtà tìxìn municipio, 50% ku nduu te savi, tè ndá’vi kuu o tè tùún ku nduu presidente va, sindico xi’in regidores; tá’vi sava ña ku nduu ñà’á, tá’vi sava ra ku nduu tiáà.

Ndièí 13 Bis. Sàkúu pàrtídó polítíco kùvì sà káñá tàn rà kívì tè yívi’ ndávì kuu o tè tùún tè ku ndùù rà càndìndátó diputado tè ndá’vì kuu o tè tùún’, sù kùvi kuánsa vása ka nduu rà te savi, tè ndá’vi kuu o tè tùún. Ná nì kùvì ní, yàtìn tá’vì sàvà distrito sàà ra sàkán’, míi yóó yàtìn 40% tè ndá’vì kúu, tè sávì o tè tùún’, tán ká’an tùtù nè ndísó lnstituto Nacional de Estadística y Geografía.

Sàá ni, ndè sàà kà ká’an níma mìí partido político tè kó’ní rà tè yívì’ kù ndùù kandidátó yòó tè ndá’vì kùù

Vìtìn ní, sò’ò ká’àn ndièí’:

1. Vè’è kù túni nè nàní’ Instituto Electoral y de Participación Ciudadana (IEPC) xì’ìn tùtù nè táxí INEGI, xi’in nè ndèé tè ká’àn míi yóó ndè nì yá’à 40% tè ndá’vì kùù, tè sávì o tè tùún’

2. sàkúu pàrtídó pòlítíco tìxìn yàtìn tá’vi sàvà distrito míi yóó ndè nì yá’à 40% tè ndá’vì kùù, tè sávì o tè tùún’ ní, xi’in ne ndèé tè nà tìsó rá candidato tè nì kèè ñuu ndá’vì kùù, ñuu sávì o ñuu tè tùún’.

Ne kùvi nà tìsó ra tè kà’an ndúu tè ndá’vì kuu, tè sávì o tè tùún tè kù ndùù rà kàndìndátó; ne nùú ká ni, ndùkú’ rà tùtù núu ra nè ká’an ni tè ndá’vì kuu, tè sávì o tè tùún tè kù ndùù rà, tùtù ján ká’an ni, tè ñuu ndúu rá, tè te tyindée tìxìn ñuu ndúu rà. tùtù yó’o nà tàxì rà:

Ná ká’an viti tè yívì ján ni, tè ndá’vì kuu, tè sávi o tè tùún ndúú rà, xí’ín nè ján viti tè kùvì sà registrándó ñà pàrtídó pòlítíkó kù ndùù rà kàndìndátó rà.

Tàxì rà tùtù ne táxí Vè’è Ká’nu (ve’e ka’nu mii ndóndiá ñuu o ve’e ka’nu ñuu) sù kòtò va ra ná yóó te ñùù nè mánì xi’in tùtù ján. Tùtù ján ní ne yó’o nà kuìsò à: tè ñuu ndá’vi ndúu rà, ná kóo ni, tè xíká núu o tyindée xe va’a va i ra ñuu ndá’vi tè, táxi tu rà ndòñú’u ndièí yàtá’ tè ndá’vi kuu (Usos y Costumbres).

Sàkúu pàrtídó pòlítíkó nè kùnì ìxtà’àn e ní tè ndá’vì kuu, tè sávi o tè tùún ndúú tè nà tìsó ra, registrando ra kù ndùù ra kàndìdátó ni, nùú ká tùtù yò’ò nà tàxì rà.

Ná ni ndíso tàn rà tyùùn núù’ ñùù o nì ndúu tàn rà tè nì íin núu tyùun tìxìn ñuu ndá’vi míi kúní kù ndùù rà kàndìdátó.

Tùtù nè ká’an ni nì tyìndèé rá ñuu o nì xàà rà tyùùn núù ñùù o kùvì tù xi’in ììn ndàá tútù nè ká’an nì, xè nì ndúu tàn rà tè nì ndísò tyùùn núù ñùù tìxìn distrito míi kúní kù ndùù rà kàndìndátó.

Tàxì rà sàvà tùtù míi ndísó a ká’an ni xíká núu rà xá’à tè ndá’vì kuu, tè sávi o tè tùún ndúú, xíká núu te tyíndée ta’an xi’in , tè ndá’vì kuu, tè sávi o tè tùún ndúú xá’à kuàtyì kóyo tìxìn ñuu o xi’in tùkù tè yívì sù, sàkúu a ká ni, tyùùn ne xáa rà tìxìn distrito míi ká’an nima ra kù ndùù rà kàndì dátó.

Ndè ni xíka ra nì tyindèé ra ñuu, ná kóo tù ni, ni xíká xe va’a ra xi’in organización ne tyindèé tè ndá’vì kuu, tè sávi o tè tùún ndúú, ná kóo tù tyí’ni kuéi rà ñùù ndá’vi na yóó tù’ùn kuè’e tìxìn ñuu

Tùtù nè ká’an ni Representante ñuu ndúu ra o representante ììn tì’vì tè yívì’: tè ndá’vì kuu, tè sávi o tè tùún tè tùtù ján ká’an ni; kúní tyìndèé ra ñuu tè kuà’nù và’à ján xi’in tè ñùù à

Ndè ni xíka ra nì tyindèé ra ñuu, ná kóo tù ni, ni xíká xe va’a ra xi’in organización ne tyindèé tè ndá’vì kuu, tè sávi o tè tùún ndúú, ná kóo tù tyí’ni kuéi rà ñùù ndá’vi na yóó tù’ùn kuè’e tìxìn ñuu

Ná kóo ni, nà tàxì rà ììn ndàà tútù kètà Ve’e Ká’nú ne ká’àn ni tè kùvì nà ndùù rà tè ñuu rà; na`ndùù ra tè ndá’vì kuu, tè sávi o tè tùún ndúú tè xí’in tùtù ján kù nduu ra kàndìdátó tìxìn ndè yáa kà pàrtídó.

Tán tè yó’ò kùvì kasà’à tùtù sù, kuvi tù tùkù Ve’e kú túni: lnstituto Nacional de los Pueblos lndígenas (INPI), la Secretaría de Asuntos lndígenas y Afromexicanos (SAIA), Ve’e Ká’nu mii ndóndiá ñuu kuálí (Ayuntamientos),Ve’e Ká’nu, Consejo ancianos, ììn ti’vi Tè Xìxà (consejo de principales), Tè tyúun ndísó tyuun xá’à ñù’ú (Comisariado Ejidal o de Bienes Comunales).

Nà Tàxi rà tùtù nè nà tàxì Ve’e ku túni ñà’à gobierno,consejo ancianos , ììn ti’vi Tè Xìxà (consejo de principales), Tè tyúún ndísó tyúun xá’à ñù’ú (Comisariado Ejidal o de Bienes Comunales).

ndièí 272 Bis. Sàkúu municipio míi yóó yàtìn 40% o ndè yáa kàà tè ndá’vi kùù, tè sávì o tè tùún’ ni, tán ká’an tùtu lnstituto Nacional de Estadística y Geografía (lNEGl), sàkúu partido político kuvi sà káña kívi tè yívì ndá’vi kuu, tè sávì o tè tùún’ tè kù ndùù rà kàndìátó tìxìn yàtìn tá’vi sàva (50%) sàkúu tè kù ndùu kàndìdátó tè kàtìn tà’àn xá’a nè ku nduu ra: presidente, síndico, regidor (tyu’un xá’a ra te tá’vi sava ku nduu ñà’á, tá’vì sàvà kù nduu tiáà’)

Sàà ká ni, ná sa registrando o nà tísó ra kàndìdátó tè ká’an ndúu tè ndá’vi kùù, tè sávì o tè tùún’ mìí partido político ján ká’an yáá tè kù ndùù rà.

Vìtìn ní, sò’ò ká’àn ndièí’:

1. Vè’è kù túni nè nàní’ Instituto Electoral y de Participación Ciudadana (IEPC) xì’ìn tùtù nè táxí INEGI, xi’in nè ndèé tè ká’àn míi yóó ndè nì yá’à 40% tè ndá’vì kùù, tè sávì o tè tùún’

2. sàkúu pàrtídó pòlítíco tìxìn yàtìn tá’vi sàvà distrito míi yóó ndè nì yá’à 40% tè ndá’vì kùù, tè sávì o tè tùún’ ní, xi’in ne ndèé tè nà tìsó rá candidato tè nì kèè ñuu ndá’vì kùù, ñuu sávì o ñuu tè tùún’.

ná kúni saa registrando o nà tìsó ììn ndà partido político ììn ndà tè yívì ká’an ndúu tè ndá’vi kùù, tè sávì o tè tùún’ní, nùú ká nà tàxì rà tùtù né ká’àn ni sùvi ìxtà’àn rà, sú’ tè xíni xà’àn nduu ra, tùtù ján ká’àn ni tè ñuu ndá’vi kùù nduu ra, tè sávì nduu ra o tè tùún’ nduu ra, tè te tyíndée xe va’a ñuu ján ndúu rá.

Sàá ká ni, ndè yáa kà partido político ná sa registrando ra o na tìsó rá tè yívì tè kù ndùù kàndìdátó ní, ná ní ká’àn ra xi’in tátyi yù’ú mii viti ra tè xí’in nè ján viti tè kàndìxà rà tè ndá’vi kùù, tè sávì o tè tùún’ ndùu ra.

Tàxì rà tùtù ne táxí Vè’è Ká’nu (ve’e ka’nu mii ndóndiá ñuu o ve’e ka’nu ñuu) sù kòtò va ra ná yóó te ñùù nè mánì xi’in tùtù ján. Tùtù ján ní ne yó’o nà kuìsò à: tè ñuu ndá’vi ndúu rà, ná kóo ni, tè xíká núu o tyindée xe va’a va i ra ñuu ndá’vi tè, táxi tu rà ndòñú’u ndièí yàtá’ tè ndá’vi kuu (Usos y Costumbres).

Sàkúu pàrtídó pòlítíkó nè kùnì ìxtà’àn e ní tè ndá’vì kuu, tè sávi o tè tùún ndúú tè nà tìsó ra, registrando ra kù ndùù ra kàndìdátó ni, nùú ká tùtù yò’ò nà tàxì rà.

Ná ni ndíso tàn rà tyùùn núù’ ñùù o nì ndúu tàn rà tè nì íin núu tyùun tìxìn ñuu ndá’vi míi kúní kù ndùù rà kàndìdátó.

Tùtù nè ká’an ni nì tyìndèé rá ñuu o nì xàà rà tyùùn núù ñùù o kùvì tù xi’in ììn ndàá tútù nè ká’an nì, xè nì ndúu tàn rà tè nì ndísò tyùùn núù ñùù tìxìn distrito míi kúní kù ndùù rà kàndìndátó.

Tàxì rà sàvà tùtù míi ndísó a ká’an ni xíká núu rà xá’à tè ndá’vì kuu, tè sávi o tè tùún ndúú, xíká núu te tyíndée ta’an xi’in , tè ndá’vì kuu, tè sávi o tè tùún ndúú xá’à kuàtyì kóyo tìxìn ñuu o xi’in tùkù tè yívì sù, sàkúu a ká ni, tyùùn ne xáa rà tìxìn distrito míi ká’an nima ra kù ndùù rà kàndì dátó.

Ndè ni xíka ra nì tyindèé ra ñuu, ná kóo tù ni, ni xíká xe va’a ra xi’in organización ne tyindèé tè ndá’vì kuu, tè sávi o tè tùún ndúú, ná kóo tù tyí’ni kuéi rà ñùù ndá’vi na yóó tù’ùn kuè’e tìxìn ñuu

Tùtù nè ká’an ni Representante ñuu ndúu ra o representante ììn tì’vì tè yívì’: tè ndá’vì kuu, tè sávi o tè tùún tè tùtù ján ká’an ni; kúní tyìndèé ra ñuu tè kuà’nù và’à ján xi’in tè ñùù à

Ndè ni xíka ra nì tyindèé ra ñuu, ná kóo tù ni, ni xíká xe va’a ra xi’in organización ne tyindèé tè ndá’vì kuu, tè sávi o tè tùún ndúú, ná kóo tù tyí’ni kuéi rà ñùù ndá’vi na yóó tù’ùn kuè’e tìxìn ñuu

Ná kóo ni, nà tàxì rà ììn ndàà tútù kètà Ve’e Ká’nú ne ká’àn ni tè kùvì nà ndùù rà tè ñuu rà; na`ndùù ra tè ndá’vì kuu, tè sávi o tè tùún ndúú tè xí’in tùtù ján kù nduu ra kàndìdátó tìxìn ndè yáa kà pàrtídó.

Tán tè yó’ò kùvì kasà’à tùtù sù, kuvi tù tùkù Ve’e kú túni: lnstituto Nacional de los Pueblos lndígenas (INPI), la Secretaría de Asuntos lndígenas y Afromexicanos (SAIA),).

Nà Tàxi rà tùtù nè nà tàxì Ve’e ku túni ñà’à gobierno,consejo ancianos , ììn ti’vi Tè Xìxà (consejo de principales), Tè tyúún ndísó tyúun xá’à ñù’ú (Comisariado Ejidal o de Bienes Comunales).

Ve’e Ká’nu mii ndóndiá ñuu kuálí (Ayuntamientos),Ve’e Ká’nu, Consejo ancianos, ììn ti’vi Tè Xìxà (consejo de principales), Tè tyúun ndísó tyuun xá’à ñù’ú, sù kòtò va’a e nè ján ná táxì rà tùtù ján ndè yáa kà ndà’á tè yívì’.

Nè ndúu Consejo General del lnstituto Electoral ndùkú rá tùtù xi’in sàkúu nè kúní núu rà núù Ve’e ku túni nàní lnstituto Nacional de Estadística y Geografía (lNEGl) nè ján ná kùvì sà xínú rà nè ká’àn ndièí yò’ò.

Nè nàní Instituto Electoral y de Participación Ciudadana (IEPC) vásà yóó nè ndèé tè ndùkú rà tùtù xi’in sàkúu nè kúní núu rà núù Ve’e ku túni nàní INEGI.

Xí’ín nè ndèé tè ká’an ra xi’in ve’e ku túní nàní IEPC tè ndùkú á tùtù míi yósò nè ká’àn míi yóó o ndée yàtìn 40% tè ndá’vì kuu, tè Sávì o tè tùún’ tìxìn ndà ndáà municipio xi’in distrito.

Tu’un Savi, variante de Ayutla de los Libres, Guerrero (MIY)

Amuzgo

Ljeii na cwilajndaaꞌ na nnchuiiꞌ

 

¿Chiuuwaa ñetuaa cweꞌtjo̱ o̱ chen na nnchuiiꞌ ljeiiwaa na cwilajndaaꞌ na nnchuiiꞌ?

 

¿Chiuuwaa matso ljeii na cwilajndaaꞌ na nnchuiiꞌ ndoꞌ chiuuwaa nnteijndeiinaꞌ nnꞌan?

 

ÑOMTIUU:

Naquiiꞌ Ndaandyuaa na niom naquiiꞌ tsꞌo̱ ndaa Guerrero yuu na teinom na 40% nnꞌanncue ndoꞌ nnꞌan cantom mꞌan, joo Partidos, quiana cwiluii leisio na cwiiluiiꞌndye Diputadas ndoꞌ Diputados, Namannꞌiaan Ndaandyuaa, Seintco, ndoꞌ Leiro, nnda̱ a̱ nlaljeiina ncuee nnꞌan na joona nntjeiiꞌndyena oo na joona cjaaweeꞌ nꞌomna cantyja chiuuwaa na cwitsa̱ ꞌntjom ljeii ꞌnaanna, MEIIn TYOTJAAꞌNDYENA CWENTA aa cwiluiindye oo aa tyoluiindye nanꞌñeen nnꞌanncue oo nnꞌan cantom.

Quiana nnꞌanncue oo nnꞌan cantom teinom na 40% joona, na xcweya Ntmaanꞌ Njoom oo Ndaandyuaa nnꞌan na tseixman tsꞌo̱ ndaa Guerrero, quiajoꞌ joo Partidos ñequio na JNDEIꞌNAꞌ macannaꞌ na nlajeiina ncuee xcwe ntmaanꞌ nnꞌan na nncꞌooxꞌiaandye na nncꞌoo nꞌiaan na nnꞌanncue ndoꞌ nnꞌan cantom, quiana nluiiꞌnde Diputadas ndoꞌ Diputados, ndoꞌ cwiichen 50% cwentaa Lanꞌiaan Ndaadyuaa ñequio nnꞌan nlꞌa tsꞌiaan naquiiꞌ joonaꞌ chaꞌna: Namannꞌiaan Ndaandyuaa, Seintco, Leiro, yuu na macannaꞌ na nlatꞌmaanꞌndye na xcwe ntmaanꞌ nanñeen na yolcu ndoꞌ cwiichen xcwe joꞌ nannom.

Artículo 13 Bis. Joo ntmaanꞌ Partidos macannaꞌ nlajndaaꞌndyenaꞌ chiuuwaa na nncꞌooxꞌiaandye nnꞌan na nluiindye diputadas oo diputados yuu na jndyeti nnꞌan na laꞌxman na nnꞌanncue oo nnꞌan cantom mꞌan, njoom na xcweya ntmaanꞌ nnꞌan laxman nnꞌanncue ndoꞌ nnꞌan cantom oo na teinom na 40% joona na mꞌanna naquii ntmaan njoom na teiljeii ncuee naquiiꞌ censo na xcoti na sꞌaa Watsꞌiaan na macuncho nnꞌan ndyuaa Sndaaꞌ.

Ñetꞌoomnaꞌ chiuuwaa na cwilaljeii ncuee nnꞌan na nncꞌooxꞌiaandye na nncꞌom nꞌiaan na nnꞌanncue oo nnꞌan cantom joo ñetuaanaꞌ xjeen ꞌnaan Partidos.

Sa̱ a̱ jeꞌ luaa cwiljo:

1. Watsꞌiaan na mandoꞌ na cwiluii leisio ndoꞌ na cwiluiiꞌndye nnꞌan na nncꞌoo nꞌiaan (IEPC) ñequio ljeii na maleichuu Watsꞌiaan na macuncho nnꞌan ndyuaa Sndaaꞌ (INEGI), jndeiꞌnaꞌ macannaꞌ na

nntsonaꞌ cwaan ntmaanꞌ njoom na teinom 40% nnꞌan laxmanna nnꞌanncue oo nnꞌan cantom.

2. Joo Partidos yuu na jndyeti nnꞌan na laꞌxman na nnꞌanncue oo nnꞌan cantom mꞌan, njoom na xcweya ntmaanꞌ nnꞌan laxman nnꞌanncue ndoꞌ nnꞌan cantom oo na teinom na 40% joona na mꞌanna naquii ntmaan njoomꞌñeen, jndeiꞌnaꞌ na chiuuwaa na joona nlaljeiina ncuee nnꞌan, nntjeiiꞌndyena oo ljotyen ncuee nanꞌñeen, macannaꞌ nlajndaaꞌndyena chiuuwaa na nncꞌooxꞌiaandye nnꞌan na nluiindye diputadas oo diputados yuu na jndyeti nnꞌan na laꞌxman na nnꞌanncue oo nnꞌan cantom mꞌan.

Chana na nnda̱ a̱ na nncwiljeii ljeii na nlajndaaꞌndye chiuuwaa na nncwijndaaꞌya chiuuwaa na nluiiꞌndye diputados na nnꞌanncue oo nnꞌan cantom, juu Partido oo ntmaanꞌ na cwilatjomꞌndye macannaꞌ ntꞌmo̱ o̱ nnaꞌ nom oo ꞌnan na cwitjeiꞌyuuꞌndye na tsanꞌñeen tseixmaan tsꞌanncue oo tsꞌan cantom nom na cwitjeiꞌyuuꞌndyenaꞌ na mayuuꞌ joꞌ joꞌ mꞌaan naquiiꞌ ntaan nanꞌñeen ñequio chiuuwaa na jom na nncjaaxꞌiaañe ya mꞌaan ñequio nnꞌan quiiꞌ tsjomꞌm, ñequio na:

Juu Partido cha na nncwjiꞌyuuꞌñenaꞌ na tsꞌan na nntseiljeiinaꞌ xueeꞌ, na nncjaaxꞌiaañe na mayuuꞌ tseixman tsanꞌñeen tsꞌanncue oo tsꞌan cantom, maxjen maleityen meiiꞌ na cweꞌ na catsoya tsanꞌñeen na ljoꞌ tseixmaan.

Ntꞌmo̱ o̱ na nom na nñequiaa (tsanmatsꞌiaan ndaatyuaa oo tsanmatsꞌiaan na mꞌaan naquiiꞌ tsjomꞌm) macannaꞌ na juu watsꞌiaan nñequiaa nomꞌñeen tseixmannaꞌ watsꞌiaan na matseitꞌmaanꞌñe tsjoomꞌñeen, yuu na nntsonaꞌ na tsanꞌñeen tseixmaan tsꞌanncue oo mati ya nntsonaꞌ na jom jnda̱ ñetajnein nnꞌan tsjoomꞌñeen oo na jnda̱ ñetajnein na wawañomꞌm lanꞌiaan na cwilatꞌmaanꞌndye (chiuuwaa na tandoꞌ nnꞌan tsjomꞌm).

Juu Partido cha na nncwjiꞌyuuꞌñenaꞌ na tsꞌan na nntseiljeiinaꞌ xueeꞌ, na nncjaaxꞌiaañe na mayuuꞌ tseixman tsanꞌñeen tsꞌanncue oo tsꞌan cantom, macan na mꞌmo̱ nnaꞌ nommeiin:

Matsonaꞌ na jom jnda̱ ñejndiꞌntjoom cwii tsꞌiaan naquiiꞌ tsjoom, oo jnda̱ jndiꞌntjoom cwii tsꞌiaan na tꞌioom nnꞌan quiiꞌ tsjoom jom, oo naquiiꞌ ntmaanꞌ njoom yuu na jom ñecjan nꞌiaan.

Tsom na nncwjiꞌyuuꞌñenaꞌ na jnda̱ ñejndiꞌntjoom cwii tsꞌiaan naquiiꞌ tsjoom na ñꞌennaꞌ naquiiꞌ ntmaanꞌ njoom yuu na jom ñecjan nꞌiaan.

Matseijomñe naquiiꞌ jomnta cantyja ꞌnaanꞌ tsꞌiaan na cwiluii, yuu na maꞌmo̱ o̱ n na ñequiiꞌchen na ñecateijnein lanꞌiaan oo na nnteijnein na nntseiyo̱ o̱ ꞌñe ntiaꞌ na machꞌeenaꞌ naquiiꞌ ntmaanꞌ njoomncue oo njoom nnꞌan cantom yuu na jom ñecja nꞌiaan.

Macannaꞌ jnda̱ teijnein oo jnda̱ ñejndiꞌntjoom naquii lanꞌiaan na niom njoommeiin na ñequiiꞌchen malꞌueen chiuu na lcoꞌyatinaꞌ joonaꞌ, cha quia na niom ntiaꞌ na machꞌeenaꞌ cantyja chiuuwaa na taꞌndoꞌ nnꞌan naquiiꞌ njoommeiin.

Tseixmaan cwii tsꞌan na cwiluiitquieñe naquiiꞌ cwii tsjoom oo nnom cwii tmaanꞌ nnꞌanncue oo nnꞌan cantom na ñequiiꞌchen malꞌueen chiuu na nntseiyo̱ o̱ ꞌñetyeen oo na nnteijnein joonaꞌ.

Macannaꞌ jnda̱ teijnein oo jnda̱ ñejndiꞌntjoom naquii lanꞌiaan na niom njoommeiin na ñequiiꞌchen malꞌueen chiuu na lcoꞌyatinaꞌ joonaꞌ, cha quia na niom ntiaꞌ na machꞌeenaꞌ cantyja chiuuwaa na taꞌndoꞌ nnꞌan naquiiꞌ njoommeiin.

Oo mati nnda̱ a̱ , na mꞌmo̱ o̱ n cwii tsom na tquiaa cwii watsꞌiaan na tseixmannaꞌ na nncwjeiꞌyuuꞌñenaꞌ na tsꞌanncue candidata oo candidato na cwilajndaaꞌ na nncjaaxꞌiaañe ndoꞌ tsomꞌñeen macannaꞌ nntsonaꞌ na juu tsanñeen mayuuꞌ na tseixmaan tsꞌanncue oo tsꞌan cantom. Cwii nnom na cweꞌ matseicandiinaꞌ sa̱ a̱ xocanda̱ a̱ na juunaꞌ lquennaꞌ xjen chiuuwaa ꞌnan na nluii, cwiluiꞌ xueeꞌ Watsꞌiaan na matsa̱ ꞌntjom njoomncue na chawaa ndyuaa Sndaaꞌ (INPI), Watsꞌiaan na mantꞌiaaꞌ ñꞌoom ꞌnaan nnꞌanncue ñequio nnꞌan cantom

(SAIA), Lanꞌiaan Ndaandyuaa yuu na niom ljeii na cwilajndaaꞌndyenaꞌ chiuuwaa na macannaꞌ na nluii tsꞌiaanwaa, Namannꞌiaan njoomnchꞌu, Ñomtiuu ꞌnaan nnꞌan tquie, Cala̱ ndyo, ñequio Lanꞌiaan ꞌnaan Jomnta Ndyuaa.

Mꞌmo̱ o̱ n cwii tsom na mañequiaa cwii Watsꞌiaan na matsa̱ ꞌntjom, Ñomtiuu ꞌnaan nnꞌan tquie, Cala̱ ndyo, Namannꞌiaan njoomnchꞌu, ñequio Lanꞌiaan ꞌnaan Jomnta Ndyuaa.

Artículo 272 Bis. Naquiiꞌ Ndaandyuaa yuu na censo na xcoti na sꞌaa Watsꞌiaa na macuncho nnꞌan Ndyuaa Sndaaꞌ (INEGI), matsonaꞌ na nnꞌanncue oo nnꞌan cantom teinom na 40% joona, quiajoꞌ joo Partidos macannaꞌ nntjeiꞌndyenaꞌ nnꞌan xcwe ntmaanꞌ Ndaandyuaameinꞌ, ndoꞌ cwiichen 50% nnꞌan na nncꞌooxꞌiaandye na nlꞌa candidatas oo candidatos na laxman nnꞌanncue oo nnꞌan cantom naquiiꞌ planilla yuu na nluiiꞌñe Tsanmatsꞌiaantyquiee, Seintco, majoꞌ joꞌ nluii leista ncuee Leiro, na nlꞌa tsꞌiaan naquii Watsꞌiaantyquiee, macannaꞌ na cwijom ntmaanꞌ nnꞌan na nlꞌa tsꞌiaan nannom ndoꞌ yolcu.

Ñetꞌoomnaꞌ chiuuwaa na cwilaljeii ncuee nnꞌan na nncꞌooxꞌiaandye na nncꞌom nꞌiaan na nnꞌanncue oo nnꞌan cantom joo ñetuaanaꞌ xjeen ꞌnaan Partidos.

Sa̱ a̱ jeꞌ luaa cwiljo:

  1. Watsꞌiaan na mandoꞌ na cwiluii leisio ndoꞌ na cwiluiiꞌndye nnꞌan na nncꞌoo nꞌiaan (IEPC) ñequio ljeii na maleichuu Watsꞌiaan na macuncho nnꞌan ndyuaa Sndaaꞌ (INEGI), jndeiꞌnaꞌ macannaꞌ na nntsonaꞌ cwaan ntmaanꞌ njoom na teinom 40% nnꞌan laxmanna nnꞌanncue oo nnꞌan cantom.
  2. Joo Partidos yuu na jndyeti nnꞌan na laꞌxman na nnꞌanncue oo nnꞌan cantom mꞌan, njoom na xcweya ntmaanꞌ nnꞌan laxman nnꞌanncue ndoꞌ nnꞌan cantom oo na teinom na 40% joona na mꞌanna naquii ntmaan njoomꞌñeen, jndeiꞌnaꞌ na chiuuwaa na joona nlaljeiina ncuee nnꞌan, nntjeiiꞌndyena oo ljotyen ncuee nanꞌñeen, macannaꞌ nlajndaaꞌndyena chiuuwaa na nncꞌooxꞌiaandye nnꞌan na nluiindye diputadas oo diputados yuu na jndyeti nnꞌan na laꞌxman na nnꞌanncue oo nnꞌan cantom mꞌan.

Chana nncwiljeii ncuee nnꞌan na nncꞌooxꞌiaanndye na nncꞌoo nꞌiaan na nnꞌanncue oo nnꞌan cantom joo, juu Partido oo ntmaanꞌ na cwilatjomꞌndye macannaꞌ ntꞌmo̱ o̱ nnaꞌ nom oo ꞌnan na cwitjeiꞌyuuꞌndye na tsanꞌñeen tseixmaan tsꞌanncue oo tsꞌan cantom nom na cwitjeiꞌyuuꞌndyenaꞌ na mayuuꞌ joꞌ joꞌ mꞌaan naquiiꞌ ntaan nanꞌñeen ñequio chiuuwaa na jom na nncjaaxꞌiaañe ya mꞌaan ñequio nnꞌan quiiꞌ tsjomꞌm, ñequio na:

Juu Partido cha na nncwjiꞌyuuꞌñenaꞌ na tsꞌan na nntseiljeiinaꞌ xueeꞌ, na nncjaaxꞌiaañe na mayuuꞌ tseixman tsanꞌñeen tsꞌanncue oo tsꞌan cantom, maxjen maleityen meiiꞌ na cweꞌ na catsoya tsanꞌñeen na ljoꞌ tseixmaan.

Ntꞌmo̱ o̱ na nom na nñequiaa (tsanmatsꞌiaan ndaatyuaa oo tsanmatsꞌiaan na mꞌaan naquiiꞌ tsjomꞌm) macannaꞌ na juu watsꞌiaan nñequiaa nomꞌñeen tseixmannaꞌ watsꞌiaan na matseitꞌmaanꞌñe tsjoomꞌñeen, yuu na nntsonaꞌ na tsanꞌñeen tseixmaan tsꞌanncue oo mati ya nntsonaꞌ na jom jnda̱ ñetajnein nnꞌan tsjoomꞌñeen oo na jnda̱ ñetajnein na wawañomꞌm lanꞌiaan na cwilatꞌmaanꞌndye (chiuuwaa na tandoꞌ nnꞌan tsjomꞌm).

Juu Partido cha na nncwjiꞌyuuꞌñenaꞌ na tsꞌan na nntseiljeiinaꞌ xueeꞌ, na nncjaaxꞌiaañe na mayuuꞌ tseixman tsanꞌñeen tsꞌanncue oo tsꞌan cantom, macan na mꞌmo̱ nnaꞌ nommeiin:

Matsonaꞌ na jom jnda̱ ñejndiꞌntjoom cwii tsꞌiaan naquiiꞌ tsjoom, oo jnda̱ jndiꞌntjoom cwii tsꞌiaan na tꞌioom nnꞌan quiiꞌ tsjoom jom, oo naquiiꞌ ntmaanꞌ njoom yuu na jom ñecjan nꞌiaan.

Tsom na nncwjiꞌyuuꞌñenaꞌ na jnda̱ ñejndiꞌntjoom cwii tsꞌiaan naquiiꞌ tsjoom na ñꞌennaꞌ naquiiꞌ ntmaanꞌ njoom yuu na jom ñecjan nꞌiaan.

Matseijomñe naquiiꞌ jomnta cantyja ꞌnaanꞌ tsꞌiaan na cwiluii, yuu na maꞌmo̱ o̱ n na ñequiiꞌchen na ñecateijnein lanꞌiaan oo na nnteijnein na nntseiyo̱ o̱ ꞌñe ntiaꞌ na machꞌeenaꞌ naquiiꞌ ntmaanꞌ njoomncue oo njoom nnꞌan cantom yuu na jom ñecja nꞌiaan.

Macannaꞌ jnda̱ teijnein oo jnda̱ ñejndiꞌntjoom naquii lanꞌiaan na niom njoommeiin na ñequiiꞌchen malꞌueen chiuu na lcoꞌyatinaꞌ joonaꞌ, cha quia na niom ntiaꞌ na machꞌeenaꞌ cantyja chiuuwaa na taꞌndoꞌ nnꞌan naquiiꞌ njoommeiin.

Tseixmaan cwii tsꞌan na cwiluiitquieñe naquiiꞌ cwii tsjoom oo nnom cwii tmaanꞌ nnꞌanncue oo nnꞌan cantom na ñequiiꞌchen malꞌueen chiuu na nntseiyo̱ o̱ ꞌñetyeen oo na nnteijnein joonaꞌ.

Macannaꞌ jnda̱ teijnein oo jnda̱ ñejndiꞌntjoom naquii lanꞌiaan na niom njoommeiin na ñequiiꞌchen malꞌueen chiuu na lcoꞌyatinaꞌ joonaꞌ, cha quia na niom ntiaꞌ na machꞌeenaꞌ cantyja chiuuwaa na taꞌndoꞌ nnꞌan naquiiꞌ njoommeiin.

Oo mati nnda̱ a̱ , na mꞌmo̱ o̱ n cwii tsom na tquiaa cwii watsꞌiaan na tseixmannaꞌ na nncwjeiꞌyuuꞌñenaꞌ na tsꞌanncue candidata oo candidato na cwilajndaaꞌ na nncjaaxꞌiaañe ndoꞌ tsomꞌñeen macannaꞌ nntsonaꞌ na juu tsanñeen mayuuꞌ na tseixmaan tsꞌanncue oo tsꞌan cantom. Cwii nnom na cweꞌ matseicandiinaꞌ sa̱ a̱ xocanda̱ a̱ na juunaꞌ lquennaꞌ xjen chiuuwaa ꞌnan na nluii, cwiluiꞌ xueeꞌ Watsꞌiaan na matsa̱ ꞌntjom njoomncue na chawaa ndyuaa Sndaaꞌ

(INPI), Watsꞌiaan na mantꞌiaaꞌ ñꞌoom ꞌnaan nnꞌanncue ñequio nnꞌan cantom (SAIA), Lanꞌiaan Ndaandyuaa yuu na niom ljeii na cwilajndaaꞌndyenaꞌ chiuuwaa na macannaꞌ na nluii tsꞌiaanwaa, Namannꞌiaan njoomnchꞌu, Ñomtiuu ꞌnaan nnꞌan tquie, Cala̱ ndyo, ñequio Lanꞌiaan ꞌnaan Jomnta Ndyuaa.

Mꞌmo̱ o̱ n cwii tsom na mañequiaa cwii Watsꞌiaan na matsa̱ ꞌntjom, Ñomtiuu ꞌnaan nnꞌan tquie, Cala̱ ndyo, Namannꞌiaan njoomnchꞌu, ñequio Lanꞌiaan ꞌnaan Jomnta Ndyuaa.

Nnꞌan na cwiluiitquiendye Watsꞌiaan na mandoꞌ na cwiluii leisio (IEPC) nlcannaꞌ nnom Watsꞌiaan na macuncho nnꞌan Ndyuaa Sandaaꞌ (INEGI) chatso nnom lꞌo̱ tsꞌiaan na macannaꞌ cha na nntseicanda̱ a̱ ꞌñenaꞌ ljeii na matsa̱ ꞌntjom articulowaa.

Watsꞌiaan na mandoꞌ na cwiluii leisio (IEPC) tixocanda̱ a̱ na nlcannaꞌ ñꞌoommeiin nnom Watsꞌiaan na macuncho nnꞌan Ndyuaa Sandaaꞌ (INEGI).

Matsa̱ ꞌntjomnaꞌ na jndeiꞌna na juu Watsꞌiaan na mandoꞌ na cwiluii leisio (IEPC) nlcannaꞌ nnom Watsꞌiaan na macuncho nnꞌan Ndyuaa Sandaaꞌ (INEGI) chaꞌtso ñꞌoom na matseineinnaꞌ cantyja ꞌnaan njoomnchꞌu, njoomncue ñequio njoom nnꞌan cantom cha na luaaꞌ nnda̱ a̱ na nljeiiꞌnaꞌ, nntsonaꞌ cwaan ntmaanꞌ njoomnmeinꞌ oo ndaandyuaa yuu na teinom na 40% nnꞌanncue ndoꞌ nnꞌan cantom mꞌan.

Me'phaa

NÀ’THÁAN RÍ GÍ’DO NA ÀWÚN NA NÙXNÁ TSÍNU ÑÀWÚN XÀBO

Ànjgá rí nàgíndu gíni Na rí nàríga ido rí naguma rí nàthén Dí nàthán jamí na rí nùxe nàríga
Dí nàthén Nà xuajen rí gi’do xuajen mbàa tsiàke, na xuajen tsí nuthàn mbá anjgá jamí tsí nuthàn xtílo ñàjún mbà 40% jàmí xóo, ìkhíín xàbo tsì nandù ñàjon xuajen, xo tsì nùthán ñawììn mbà xuajen, màgo mùxudín xàbo tsì nándú ìkhíín, tsìñú xí rí nàngua èthen mbà ànjgá. Ído rí júwa mbá 40% xàbo tsí nuthan mbá ànjgá na mbá xuajen drígo mbàa tsiàke, ìkhíin xàbo tsí nàndú ñàjon xuajen jà’yo rí mùxne mbíñún mbá tìwáphììn xàbo tsí nuthan mbá ànjgá ido rí màganú xàbo tsí nuthan ñàjón, xò má’ 50% nà gu’wá ñàjon xuajén jà’yo rí màjuwá mbá tiwáphìin gò’o jàmi táta.
Khòtho: 13 Bis. Tsí jùya ekho rí nàguma jà’yo rí núxne mbíyu xàbo tsí nùtha mbá ànjgá, jà’yo rí mà’ne mbá thiwáphi xàbo xo 40% rí mbá xùgí jà’yo rí màganu nà àwún censo de población del Instituto Nacional de Estadística y Geografía. Nàki xù’khuen xàbo tsí nuthan mbá ànjgá nàwanu rí nuthàn ìkhíin xàbo tsí nàndu tsínu ñàwún xàbo xuajen. Xùge ríga rígè

  1. Nà gu’wa rí Instituto Electoral y de Participación Ciudadana (IEPC) gàjma tsína rí gí’do Inegi, jà’yo rí mà’then na tsí gu’wa gì’din mbá 40% xàbo tsí nùthan mbá ànjgá.

Tsí jùya èkho rí nàguma, jà’yo rí màguwa mbá tiwáphin xàbo tsí nuthan mbá àjngá jàmi mbá 40% jà’yo rí múxne jàmi mùthen jàmi muthán mbíyún xàbo tsí nùthan mbá ànjgá.

Ìdo rí nàkhá mbìñu xàbo tsí nàndu mbá ñàjon rí mbá jami xí ñàjun nà mbá xuajen rí nuthan xàbo mbá ànjgá, xàbo tsí kàmbáxu jà’yo rí mùxnáxi mbá ìyii rí ná nà’than rí nà wà’da mbá xuwí rí nàsgáma rí xàbo tsí jùya rí xtá na àwún mbá xuajen: Tsí jùya ekho rí nàguma ìkhíín mùthen xí rí xàbo tsí nàkha mbíyu, kìthán ñàjún mbá xàbo tsí nàthán mbá ànjgá, mbándí má’ rí nà’then ìkha. Rí nàwatáxnáxè ìyìi drígo xàbo ñájon, jà’yo rí xàbo xuajen mòne núwíin ìyìi rí mìtáxnáxe, nà nathá rí xàbo xuajen nà nawíthán mbá àjngá ñàjun jàmi rí nàmbáyu nàguma ñàjon xuajen xó: ndxàa, na gù’wa nisgá jàmí rí nàmbáyu nà awún xuajen.

Tsí jùya ekho rí nàguma rí màgo màsgáme rí xàbo tsí nàthán mbíyu ñàjún xàbo tsí nàthán mbá ànjgá jà’yo rí màxnáxi rígue:

Rí nìxnatíña míne nì’ni mbá ñàjon xuajen, jàmí rí nè’ne mbánu mbá ñàjon rí nijána nène xàbo xuajen, jà rí nà rí nàndo màxúnda mbíyu. Mbá ìyíi rí nàxná xàbo ñàjon xuajen nà ná’thàn rí nì’ni ñàjon xuajen nà nà’do a gà’ni ñàjon.
Màxtá nà nawín xàbo tsí nùñájon, rí nà mà’ne máján mbá ñàjó jàmi mbá gu’wa gísnjá jàmí rí màmbánu mbá xkúndu rí nàríga nà júwe, nà àwún mbá xuajen, ná nàwín mbá’íín xàbo. Rí nàñáwín rí mà’ne májàn mbá gu’wá rí nàxnáxe mbá xuajen, jàmi rí nà’ne mbáni mbá xkúndu rí ríga nààwún nà xtá.
Ñàgún mbá xàbo tsí nàxnáxi xuajen jàmi rí rí xtá mbá nà júwa xàbo tsí nàndú rí mà’ne májan mbá gu’wa gísnjgá jami rí màgírí rí nàríga nà àwún mbá xuajen. Rí nàñáwín rí mà’ne májàn mbá gu’wá rí nàxnáxe mbá xuajen, jàmi rí nà’ne mbáni mbá xkúndu rí ríga nààwún nà xtá.
Màxnáxi mbá ìyíi rí nàgánu nà gu’wa ñàjon tsí xtá rí nàguwín ìyíi rí nà’tha rí màgo mà’ni ñàjon jàmi rí ñàjun mbá xàbo tsí nà’tha mbá àjngá. Rí nà’tha rá’a jàmi rí nàkhuma ìkhàa ñàjun nà Instituto Nacional de los Pueblos Indígenas, la Secretaría de Asuntos Indígenas y Afromexicanos, jàmi ná gu’wá ñàjon mbáa, nà gu’wa ñàjon xuajen, nà nàwín xàbo búànu, nà nàwín xàbo tsí gínu jami gu’wa ñàjo drígo júbà. Màxnáxí mbá ìyíi nà ìnú xàbo ñájó kxá’á, nà nàwítàñáwún xàbo búanu, ná júwa xàbo gu’wa ñájon, nà júwa xàbo gu’wa ñájon tsí drígo jùmbàa.
Khòtho: 272 Bis: xùejen rí xò nà’thá ido rí nàwí’da mbíyu xàbo tsí júwa na xuajen xo nà’tha Instituto Nacional de Estadística y  Geografía (lNEGl), tsí wà’dí xàbo tsí nuthàn mbá ànjgá jà’yo rí mà’ne méthá rí 40% tsí jùya ècko rí nàguma jà’yo rí mùxnáxí mbá tìwáphín xàbo tsí júwa nà àwún xuajen, xo 50% nàna jàmi táta tsí ñandú mone ñàjon jà’yo rí mùthen mbá àjngá xo táta thúnga, xù’khuen má’ xàbo tsí nà’kha tsúdu tsí nàyáxe x orí mbéthan mà’ne. Nàki xù’khuen xàbo tsí nuthan mbá ànjgá nàwanu rí nuthàn ìkhíin xàbo tsí nàndu tsínu ñàwún xàbo xuajen. Xùge ríga rígè

1.    Nà gu’wa rí Instituto Electoral y de Participación Ciudadana (IEPC) gàjma tsína rí gí’do Inegi, jà’yo rí mà’then na tsí gu’wa gì’din mbá 40% xàbo tsí nùthan mbá ànjgá.

2.    Tsí jùya èkho rí nàguma, jà’yo rí màguwa mbá tiwáphin xàbo tsí nuthan mbá àjngá jàmi mbá 40% jà’yo rí múxne jàmi mùthen jàmi muthán mbíyún xàbo tsí nùthan mbá ànjgá.

Ìdo rí nàkhá mbìñu xàbo tsí nàndu mbá ñàjon rí mbá jami xí ñàjun nà mbá xuajen rí nuthan xàbo mbá ànjgá, xàbo tsí kàmbáxu jà’yo rí mùxnáxi mbá ìyii rí ná nà’than rí nà wà’da mbá xuwí rí nàsgáma rí xàbo tsí jùya rí xtá na àwún mbá xuajen: Tsí jùya ekho rí nàguma ìkhíín mùthen xí rí xàbo tsí nàkha mbíyu, kìthán ñàjún mbá xàbo tsí nàthán mbá ànjgá, mbándí má’ rí nà’then ìkha. Rí nàwatáxnáxè ìyìi drígo xàbo ñájon, jà’yo rí xàbo xuajen mòne núwíin ìyìi rí mìtáxnáxe, nà nathá rí xàbo xuajen nà nawíthán mbá àjngá ñàjun jàmi rí nàmbáyu nàguma ñàjon xuajen xó: ndxàa, na gù’wa nisgá jàmí rí nàmbáyu nà awún xuajen.
Rí nìxnatíña míne nì’ni mbá ñàjon xuajen, jàmí rí nè’ne mbánu mbá ñàjon rí nijána nène xàbo xuajen, jà rí nà rí nàndo màxúnda mbíyu. Mbá ìyíi rí nàxná xàbo ñàjon xuajen nà ná’thàn rí nì’ni ñàjon xuajen nà nà’do a gà’ni ñàjon.
Màxtá nà nawín xàbo tsí nùñájon, rí nà mà’ne máján mbá ñàjó jàmi mbá gu’wa gísnjá jàmí rí màmbánu mbá xkúndu rí nàríga nà júwe, nà àwún mbá xuajen, ná nàwín mbá’íín xàbo. Rí nàñáwín rí mà’ne májàn mbá gu’wá rí nàxnáxe mbá xuajen, jàmi rí nà’ne mbáni mbá xkúndu rí ríga nààwún nà xtá.
Ñàgún mbá xàbo tsí nàxnáxi xuajen jàmi rí rí xtá mbá nà júwa xàbo tsí nàndú rí mà’ne májan mbá gu’wa gísnjgá jami rí màgírí rí nàríga nà àwún mbá xuajen. Rí nàñáwín rí mà’ne májàn mbá gu’wá rí nàxnáxe mbá xuajen, jàmi rí nà’ne mbáni mbá xkúndu rí ríga nààwún nà xtá.
Màxnáxi mbá ìyíi rí nàgánu nà gu’wa ñàjon tsí xtá rí nàguwín ìyíi rí nà’tha rí màgo mà’ni ñàjon jàmi rí ñàjun mbá xàbo tsí nà’tha mbá àjngá. Rí nà’tha rá’a jàmi rí nàkhuma ìkhàa ñàjun nà Instituto Nacional de los Pueblos Indígenas, la Secretaría de Asuntos Indígenas y Afromexicanos, jàmi ná gu’wá ñàjon mbáa, nà gu’wa ñàjon xuajen, nà nàwín xàbo búànu, nà nàwín xàbo tsí gínu jami gu’wa ñàjo drígo júbà. Màxnáxí mbá ìyíi nà ìnú xàbo ñájó kxá’á, nà nàwítàñáwún xàbo búanu, ná júwa xàbo gu’wa ñájon, nà júwa xàbo gu’wa ñájon tsí drígo jùmbàa.
Rí jà’yo rí màwa’dá mbá ìyíi na nà’thá rí mòne mbáni, xàbo ñàjon xuajen, nà nàwítha ñájún xàbo buànu, nà nàwín xàbo tsí nùtha má’a, jàmi xàbo ñájon drígo jùmba.
Na nàwín xàbo mbá’ín drígo Instituto Electoral màndá’e na Instituto Nacional de Estadística y Geografí (INEGI), rí mùndá’e mbá xúgí rí jà’yo rí mà’ne mbánu rí màguma. Ìkha Instituto Electoral y de Participación Ciudadana (IEPC) nàngua jà’yo rí màndá’e rí nàríga na INEGI. Nàwítha rí jà’yo rí màndá’e rí nàríga na INEGI, rí nà’tha numu xuajen tsí nùtha mbá ànjgá kango màgo mbíya jami mìthá n atsí xuajen ñàjún tsí nàwá’du rí 40% tsí wà’di xàbo tsí nutha mbá ànjgá.
Náhuatl

EXPLICACIÓN DEL CONTENIDO DE LA REFORMA EN MATERIA ELECTORAL (TLATOMILISTLE ON KUAKON YAKAJ NO TLAPEJPENIYA)

Texto de la iniciativa ¿Qué pasa antes de la reforma que se propone? ¿Qué propone la reforma y en qué te impacta?
PROPUESTA: En los Municipios del Estado de Guerrero donde la población indígena o afromexicana es del 40% o más, los Partidos Políticos, en las elecciones de Diputadas y Diputados, Presidencias Municipales, Sindicaturas y Regidurías, podrían registrar a las personas que ellos decidan o quieren de acuerdo a sus estatutos, SIN TOMAR EN CUENTA si son o no indígenas o afromexicanos. Cuando la población indígena o afromexicana sea del 40% o más, en al menos la mitad de los Distritos y Municipios del Estado de Guerrero, los Partidos Políticos están OBLIGADOS a registrar al menos la mitad de candidatas y candidatos indígenas y afromexicanas, en las elecciones de Diputadas y Diputados, y el 50% de Ayuntamientos incluyendo el registro de la mitad de sus integrantes: Presidencias Municipales, Sindicaturas y Regidurías, respetando que la mitad sean mujeres y la mitad sean hombres.
IJKIN NONEKEJ: Ipan kalpanmej tlayekankej on onokej ipan in ixtlauatl Guerrero, on chanchiua maseauatl mexikatl tlamo afromexikatl on tlaxiltiyaj 40% o ipan, on popolokaj tlanotskamej, kuakon notlakuijkuiliya tekiuajkej (Diputadas y Diputados, Presidencias Municipales, Sindicaturas y Regidurías) kuajle kin mijkuilose akinon yajamej kinekise ijkon kenejke kijtoa on in amatlayekanketl kipiya, IXKIN MAJMANA tla maseua mexikatl tlamo aformexikatl. Kuakon on chanchiua mexikamej tlamo afromexikamej kaxiltiya 40% tlamo ipan, on tlajko on kalpan tlayekankej on onokej ipan in ixtlauatl Guerrero, on popolokaj tlanotskamej, no CHIUALTISEJ kinmijkuilosej tlajko on souajmej iuan tlakamej on kinekej tlayekanase on mexikamej niman afromexikamej, kuakon notlakuijkuiliya on tekiuajkej (Dipuatadas y Diputados) niman no ijkuilosej tla tlajko tekiuajkej ipan Ayuntamientos, Presidencias Municipales, Sindicaturas niman Regidurías, noijke notlakaitas ika tlajko yesej souajmej iuan tlajko tlakamej
Artículo 13 Bis. Los partidos políticos deberán postular fórmulas de candidaturas a diputadas o diputados de mayoría relativa de origen indígena o afromexicana en, por lo menos, la mitad de los distritos en los que la población indígena o afromexicana sea igual o mayor al 40% del total de la población del distrito conforme al último censo de población del lnstituto Nacional de Estadística y Geografía. Antes el registro de las candidaturas indígenas o afromexicanas quedaba a decisión de los partidos políticos. Ahora se establece: 1. El Instituto Electoral y de Participación Ciudadana (IEPC) con los datos del Inegi, está obligado a decir qué distritos tienen el 40% o más de población indígena o afromexicana. 2. Los partidos políticos, en, por lo menos, la mitad de los distritos con población indígena o afromexicana del 40% o más, están obligados a inscribir, proponer o registrar, fórmulas de candidatas y candidatos de origen indígena y afromexicana.
Xelojtika ika 13 Bis. On popoloka tlanotskamej kintlalise on tlayekanase diputadas niman diputados kuakon miyek tlasentlaliya on mexikamej tlamo on afromexikamej kampa tlajko on chanchiua mexikamej tlamo afromexikamej kaxiltiya 40% ijkon kenejke nota ipan on amatokatlasentlalijle kekchiua on lnstituto Nacional de Estadística y Geografía. Achtoj on popoloka tlanotskamej yajamej kimatiya akinon kin mijkuilouaya on tlayekanaya tla mexikamej tlamo afromexikamej. Aman ijkin nochiuas: 1. On Instituto Electoral y de Participación Ciudadana (IEPC) ika on tlin kipiya Inegi, nochiualtis makijto kanon kalpanmje kipiya 40% on chanchiua mexikamej tlamo afromexikamej. 2. On popoloka tlanotskamej on tlajko kalpanmej kampa chanchiua mexikamej tlamo aformexikamej kipiya 40%, nochiualtis kinmijkuilos on souatlayekanase niman tlakatlayekanase on mexikamej tlamo afromexikamej.
Para el registro de las fórmulas de diputado de origen indígena o afromexicana, el partido político o coalición deberá presentar elementos con los que acrediten una autoadscripción calificada basada en constancias con elementos objetivos que demuestren la pertenencia al mismo y el vínculo que el candidato tiene con su comunidad, a través de: El Partido Político para probar que la persona a la que se va a registrar, inscribir o anotar como candidata o candidato, es de origen indígena o afromexicana, es suficiente con que ella así lo diga o manifieste. Presentar documentos de la autoridad encargada (municipal y/o comunitaria) de preferencia la reconocida por la misma comunidad, en la que se diga si es de origen indígena y/o a trabajado a favor de la comunidad y/o a trabajado por mantener sus instituciones (usos y costumbres). El Partido Político, para probar que la persona a la que se va a registrar, inscribir o anotar como candidata o candidato, es de origen indígena y afromexicana, tiene que presentar algunas de las siguientes:
Pampa tla no ijkuilos on Diputado ualeuaj itechkopa mexikamej tlamo afromexikatl, on popoloka tlanotskamej, ki sentlalis noche on tlin ki maktiliya ika ualeua itech ineluayo on nikan iksan chanijkej, tla kimpiya amamej, tla milak chantej ne kalpan, ika in: On popoloka tlanotstle, pampa ki temachiltis ika on souatl o tlakatl on kineke kalakis, kijkuilos pampa ma tlayekanaj, ualeua ineluayo itech on mexikamej tlamo afromexikatl, kuajlonka yes, sanka yaja ijkon makijto. No te ixpantis ika amamej itech on tlayekanaj (municipal y/o comunitaria), o tlamo on tlayekana ipan kalpan, ma no tenkixte ika yaja mexikatl tlamo tekipanoua itech kopa on kalpanmej niman kitlasojkamatej on nemilistle ika noyekanaj (usos y costumbres). On popoloka tlanotstle, pampa kitemachiltis ika on kijkuilos ika tlayekanas ualeua ineluayo itechkopa mexikamej tlamo afromexikatl, kipiya ika ki te ixpantis:
Haber prestado en algún momento servicios comunitarios, o desempeñado cargos tradicionales en la comunidad, población o distrito por el que pretenda ser postulado. Constancia de haber prestado servicio o haber ejercido cargo en la comunidad que pertenezca al distrito al que se postula.
Tla yo tekipanoj ipan kalpan on kampa chanchiua, yaja ika kineke tlayekanas. Amatl on kampa kijtoua ika yo tekipanoj ipan on kalpan kampa chanchiua, yaja ika kineke tlayekanas.
Participar en reuniones de trabajo, tendientes a mejorar dichas instituciones o para resolver los conflictos que se presenten en torno a ellas, dentro la población, comunidad o distrito indígena o afromexicano por el que pretenda ser postulado Haber participado activamente en beneficio de las instituciones u organizaciones representativas de la comunidad, en la solución de conflictos que se hayan presentado en su entorno cultural.
Nemis kuakon onka ueye tlanotstle, kampa nota kenejke noueilis on tlanemilistle, kenejke no xetonis on ajmantle, tlamo on tlauejle neuitiya ipan on kalpan mexikatl tlamo afromexikatl, kampa yaja kineke tlayekanas. Haber participado activamente en beneficio de las instituciones u organizaciones representativas de la comunidad, en la solución de conflictos que se hayan presentado en su entorno cultural.
Ser representante de alguna comunidad o asociación indígena o afromexicano que tenga como finalidad mejorar o conservar sus instituciones.
Yes tlayekanketl itech kopa on kalpan mexikatl tlamo afromexikatl, kampa noneke noueilis on nemilistle niman nopiyas on yekanalistle. On tla kuelita tekipanos itechkopa on nemilistle tlamo on tlayekanalistle ipan kalpan, kampa no xetoniya tlauejle kampa kalpan no nemitiyaj.
O en su caso, presentar constancia expedida por autoridad debidamente facultada para calificar la auto-adscripción de la candidata o candidato como integrante de alguna población indígena o afromexicana. De manera enunciativa más no limitativa, se menciona al lnstituto Nacional de los Pueblos lndígenas, la Secretaría de Asuntos lndígenas y Afromexicanos, a los Ayuntamientos que tengan reglamentado esta materia, Comisarios Municipales, Consejo de Ancianos, Consejo de Principales, Comisariado Ejidal o de Bienes Comunales. Presentar constancia a través de una autoridad gubernamental, Consejo de Ancianos, principales Comisarios, Comisariado Ejidal o de Bienes Comunales.
No ijke uelis te ixpantis ika on amatl ki temaka on tekiua ueltika niman kimate kenejke tlanemiliya on kineke tekiuikas ika milak ualeua ineluayo itech kopa on maxikatl tlamo afromexikatl. Noijke noteneua on Instituto Nacional de los Pueblos Indígenas y Afromexicanos, on ueye kalpanmej on tekiuika ika, noijke on kalpanmej kampa kipiya ueuetlajtojle, tlamo on tekiujka itech kopa tlaltipaktle (Comisariados Ejidales y Comunales) Ma kiteixpante on amatl kampa kijtoua o kimakak on ueye tekiua, tlamo on ueuetkej, on tekiujka itech kopa tlaltipaktle (Comisariados Ejidales y Comunales)
Artículo 272 Bis. Los municipios que conforme al último censo de población del lnstituto Nacional de Estadística y Geografía (lNEGl), cuenten con población indígena o afromexicana que sea igual o mayor al 40%, los partidos políticos deberán postular, en por lo menos la mitad de esos municipios, el 50% de candidatas o candidatos de origen indígena o afromexicana en planilla de Presidente, Síndico o Síndicos, así como en la lista de regidores, para integrar los ayuntamientos, observando la paridad de género en la postulación. Antes el registro de las candidaturas indígenas o afromexicanas quedaba a decisión de los partidos políticos. Ahora se establece: 1. El Instituto Electoral y de Participación Ciudadana (IEPC) con los datos del Inegi, está obligado a decir qué municipios tienen el 40% o más de población indígena o afromexicana. 2. Los partidos políticos, en, por lo menos, la mitad de los municipios y en la mitad de sus integrantes de Ayuntamiento con población indígena o afromexicana del 40% o más, están obligados a inscribir, proponer o registrar, candidatas y candidatos de origen indígena y afromexicana.
Tlaxelojle 272 Bis. On ueye kalpanmej on ijkon okimitake kuakon okixtijke tokayomej ipan amatlasentlalijle okekchiu on Instituto Nacional de Estadíatica y Geografia (INEGI), niman ompa nota tla chanchiua on mexikamej tlamo aformexikakamej niman kipiya kanaj 40%, on popoloka tlasentlaliltin kintlalisej ipan on kalpanmej tlatilanaj, 50% on soaujmej iuan tlakamej on kipiya ineluayo mexikatl tlamo afromexikatl, pampa yesej tekiuajkej ken Presidente, Sindica tlamo Sindico, noijke on Regidores, pampa teuan tekiuajkej yesej, noijke notas ika tlajko souajmej niman tlajko yese tlakamej. Achtoj on noijkuilouayaj on kinekiya yesej tlayekankej mexikamej tlamo afromexikamej on san kimatiya on popoloka tlasentlaliltin. Aman ijkin onka: 1. On Instituto Electoral y de Participación Ciudadana (IEPC), pampa kipiya imak on tlin yo kitekipanoj on INEGI, nochiualtis kijtos tlin kalpan tlayekanketl chanchiua 40% on mexikamej tlamo afromexikamej. 2. On popoloka tlasentlaliltin, tlajko on kampa kalpan tlayekankamej niman tlajko on tekiuajkej ipan on Ayuntamiento on kampa chanchiua 40% mexikamej tlamo afromexikamej, kin mijkuilosej o kiteijlise on soauajmej niman tlakamej kinekej tekiaujkej yesej mexikamej tlamo afromexikamej.
Para el registro de candidatos de origen indígena o afromexicana, el partido político o coalición deberá presentar elementos con los que acredite una autoadscripción calificada basada en constancias con elementos objetivos que demuestren la pertenencia al mismo y el vínculo que el candidato tiene con su comunidad, a través de: El Partido Político para probar que la persona a la que se va a registrar, inscribir o anotar como candidata o candidato, es de origen indígena o afromexicana, es suficiente con que ella así lo diga o manifieste. Presentar documentos de la autoridad encargada (municipal y/o comunitaria) de preferencia la reconocida por la misma comunidad, en la que se diga si es de origen indígena y/o a trabajado a favor de la comunidad y/o a trabajado por mantener sus instituciones (usos y costumbres). El Partido Político, para probar que la persona a la que se va a registrar, inscribir o anotar como candidata o candidato, es de origen indígena y afromexicana, tiene que presentar algunas de las siguientes:
Pampa uelis no ijkuilos on kinekej yes tekiua on ineluayoj mexikatl tlamo aformexikatl, on popoloka tlasentlalijle, ki teixpantis tlinka no mapaleuiya pampa milak ika ualeua itech kopa un uelomej iksan nikan kayomej, ika on amatl o kimaktilijke on tekiuikaj, niman on kineke tekiuikas milak no setiliya iuan ikalpan, on yes ika: On popoloka tlasentlaliltin, kixpantis on souatl tlamo on tlakatl kineke tekiuikas niman ijkon uelis kijkuilos, pampa ualeua itechkopa mexikatl tlamo afromexikatl, noijke ki tlakaitase tla yaja ijkon kijtoua noixmatej. No te ixpantise on amamej on okitemakak tekiua on otekiuikak ipan kalpan, kampa kijtos ika yaja ineluayoj ualejtok itechkopa mexikatl tlamo afromexikatl, noijke tla yo tekipanoj teuan ipan on kalpan, kampa kineke ma no manaue on nemilistle niman kenejke noyekanaj. On popoloka tlasentlaliltin, kineke te ixpantis ika on soua tekiaua tlamo on tlakatekiua kineke yes, ualeua itechkopa on mexikamej tlamo afromexikatl, kineke kipiyas in:
Haber prestado en algún momento servicios comunitarios o desempeñado cargos tradicionales en la comunidad, población o municipio por el que pretenda ser postulado. Constancia de haber prestado servicio o haber ejercido cargo en la comunidad que pertenezca al municipio al que se postula.
Tla yo tekipanoj ipan kalpan on kampa chanchiua, yaja ika kineke tlayekanas. Amatl on kampa kijtoua ika yo tekipanoj ipan on kalpan kampa chanchiua, yaja ika kineke tlayekanas.
Participar en reuniones de trabajo, tendientes a mejorar dichas instituciones o para resolver los conflictos que se presenten en torno a ellas, dentro de la población, comunidad o municipio indigena o afromexicano por el que pretenda ser postulado. Haber participado activamente en beneficio de las instituciones u organizaciones representativas de la comunidad, en la solución de conflictos que se hayan presentado en su entorno cultural.
Nemis kuakon onka ueye tlanotstle, kampa nota kenejke noueilis on tlanemilistle, kenejke no xetonis on ajmantle, tlamo on tlauejle neuitiya ipan on kalpan mexikatl tlamo afromexikatl, kampa yaja kineke tlayekanas. On tla kuelita tekipanos itechkopa on nemilistle tlamo on tlayekanalistle ipan kalpan, kampa no xetoniya tlauejle kampa yaja chanchiua.
Ser representante de alguna comunidad o asociación indígena o afromexicano que tenga como finalidad mejorar o conservar sus instituciones
Yes tlayekanketl itech kopa on kalpan mexikatl tlamo afromexikatl, kampa noneke noueilis on nemilistle niman nopiyas on yekanalistle.
O en su caso, presentar constancia expedida por autoridad debidamente facultada para calificar la auto-adscripción de la candidata o candidato como integrante de alguna población indigena o afromexicana. De manera enunciativa más no limitativa, se menciona al lnstituto Nacional de los Pueblos lndígenas, la Secretaría de Asuntos lndígenas y Afromexicanos, a los Ayuntamientos que tengan reglamentado esta materia, Comisarios Municipales, Consejo de Ancianos, Consejo de Principales, Comisariado Ejidal o de Bienes Comunales. Presentar constancia a través de una autoridad gubernamental, Consejo de Ancianos, principales Comisarios, Comisariado Ejidal o de Bienes Comunales.
No ijke uelis te ixpantis ika on amatl ki temaka on tekiua ueltika niman kimate kenejke tlanemiliya on kineke tekiuikas ika milak ualeua ineluayo itech kopa on maxikatl tlamo afromexikatl. Noijke noteneua on Instituto Nacional de los Pueblos Indígenas y Afromexicanos, on ueye kalpanmej on tekiuika ika, noijke on kalpanmej kampa kipiya ueuetlajtojle, tlamo on tekiujka itech kopa tlaltipaktle (Comisariados Ejidales y Comunales) Ma kiteixpante on amatl kampa kijtoua o kimakak on ueye tekiua, tlamo on ueuetkej, on tekiuajka itech kopa tlaltipaktle (Comisariados Ejidales y Comunales)
El Consejo General del lnstituto Electoral solicitará al lnstituto Nacional de Estadística y Geografía (lNEGl), la información e insumos necesarios para el cumplimiento de lo establecido en el presente artículo. El Instituto Electoral y de Participación Ciudadana (IEPC) no está obligado a solicitar información al INEGI. Se obliga al IEPC a solicitar al INEGI, toda la información que se trate de los Pueblos y Comunidades Indígenas y Afromexicanas para poder saber y decir cuáles son los distritos y municipios con 40% o más de población indígena y afromexicana.
On ueye tlasentlalijle Consejo General del lnstituto Electoral kitlajtlanilis on lnstituto Nacional de Estadística y Geografía (lNEGl), noche on tlin kimatej pampa noneke kuajle nokixtis in tekitl nijtoua nikan ipan in tlaxelojle On Instituto Electoral y de Participación Ciudadana (IEPC) ixuelis nochiualtis kitlajtlanilis tlin kimatej on INEGI. Nochiualtis on IEPC pampa ma kitlajtlanilej on INEGI, noche on tlin tekitl yokichiu itechkopa on kalpanmej mexikamej tlamo on afromexikamej, pampa nochiuas niman nomatis kantliya kalpan tlayekanketl kipiya 40% tlamo ipan in tlapouajlej on mexikamej iuan on afromexikamej.

VIDEOS DE INVITACIÓN

Náhuatl

Me’Phaa

Ñomndaa – Amuzgo

Tu’un Savi

BOLETINES

https://congresogro.gob.mx/63/inicio/wp-content/uploads/2023/05/FASE-CONSULTA-BOL-185-4.jpg

INICIA LA FASE INFORMATIVA DE LA CONSULTA ELECTORAL A COMUNIDADES INDÍGENAS Y AFROMEXICANAS

7 de mayo de 2023
Chilpancingo, Gro., 07 de mayo de 2023.- Este fin de semana, el Congreso del Estado y el Instituto Electoral y de Participación Ciudadana (IEPC-Gro) dieron inicio a la fase informativa de la Consulta en Materia Electoral con autoridades municipales, civiles, comunitarias y tradicionales de 22 municipios de Guerrero...
https://congresogro.gob.mx/63/inicio/wp-content/uploads/2023/05/FASE-CONSULTA-BOL-193-7.jpg

AVANZA LA FASE INFORMATIVA DE LA CONSULTA EN MATERIA ELECTORAL QUE REALIZAN CONGRESO E IEPC-GRO

15 de mayo de 2023
Chilpancingo, Gro., 15 de mayo de 2023.- La fase informativa de la Consulta en Materia Electoral que está realizando El Congreso del Estado en coordinación con el Instituto Electoral y de Participación Ciudadana (IEPC-Gro) ha generado una amplia participación de los pueblos y comunidades de la entidad...
https://congresogro.gob.mx/63/inicio/wp-content/uploads/2021/10/63-legislatura2.png
Todos los derechos reservados 2023
CONTACTO
747-471-84-00
Trébol Sur Sentimientos de la Nación S/N Col. Villa Moderna, C.P. 39074 Chilpancingo de Los Bravo, Guerrero, México
Ir al contenido